2 - نقش سخنرانی و خطابه های زنان پس از قیام

علاوه بر اقداماتی که زنان در عرصه عمل انجام دادند، خطابه ها و سخنرانی های بانوان هاشمی را می توان مهمترین عامل برای روشنگری مردم و براندازی حکومت یزید دانست; چرا که اگر نبود این افشاگری ها، جامعه خفته آن روز متحول نمی گردید و ندای حق طلبی و ستیز علیه ستم، بلند نمی شد .

همان گونه که گذشت، امام سجاد ( علیه السلام) و زینب کبری ( علیهاالسلام) بزرگترین نقش را در این زمینه ایفا کردند . آن ها با اخطارها، هشدارها و بیدار باش ها، ضربه سنگینی بر آل امیه وارد نمودند . اما دیگر زنان هاشمی نیز که در نهایت فصاحت و لاغت بودند، نقش مهمی در خنثی سازی تبلیغات مسموم اموی داشتند . زنانی چون ام کلثوم (19) و فاطمه صغری دختر (20) امام حسین ( علیه السلام) و … .

نکته قابل ذکر این که طبق آمار تاریخی، (21) زن در روز عاشورا، از سپاه و کاروان امام حسین به اسارت درآمدند، که از این عده 6 نفر غیر هاشمی و بقیه، زنان بنی هاشم بودند . (22)

اسارت این بانوان اگر چه اجباری و ناخواسته بود، ولی آن ها را در موقعیتی قرار داد که توانستند پیام خود را به گوش مردم برسانند . آنان هر جا رسیدند، از فرصت ها سود جسته، وقایع کربلا را بازگو کردند .

خطبه های پرنفوذ این بانوان بزرگوار، که مصداق نیکوی امر به معروف و نهی از منکر است، چنان تاثیری بر اذهان خفته مردم گذاشت که زمینه ساز تحولاتی عظیم و قیام هایی چون قیام توابین و قیام مختار گردید .

علاوه بر آن، این سخنرانی ها و روشنگری ها، دستاوردهای مهم دیگری نیز داشت که رسوا ساختن دستگاه حاکم، دادن روح مقاومت و ایستادگی به مردم، ایجاد وحدت و یکدلی در بین مردم جهت مبارزه و قیام، بیداری افکار و اندیشه ها، تهیه عوامل سقوط رژیم، توسعه معارف اسلامی، ایجاد ارزش های اخلاقی جدید و … از جمله این دستاوردهاست .

تامل درباره شخصیت و موقعیت هر یک از این زنان، می تواند عظمت و بزرگی اقدامات شایسته آنان را جلوه گر نماید و درسی باشد برای زنان در عصرهای مختلف، برای وصول به اهداف عالیه اسلام .

پی نوشت ها:

1 - مرتضی مطهری، حماسه حسینی، ج 1، ص 289 .

2 - ر . ک: سید بن طاووس، لهوف، ص 165 .

3 - ر . ک: همان، ص 202 .

4 - ر . ک: هاشم معروف الحسنی، جنبش های شیعی در تاریخ اسلام، ص 522; حسین عماد زاده، حضرت زینب کبری، ص 150 .

5 - همان، ص 522 .

6 - همان .

7 - فاطمه رجبی، زن در حماسه کربلا، ص 70 .

8 - همان، ص 74 .

9 - محمد بن جریر طبری، تاریخ طبری، ج 7، ص 3055 .

10 - حاج شیخ عباس قمی، نفس المهموم (ترجمه فارسی)، ص 478 .

11 - محمد بن جریر طبری، همان، ص 3080; حاج عباس قمی، منتهی الآمال، ج 1، ص 433 .

12 - همان، ص 3079 .

13 - حسین عمادزاده، همان، ص 307 .

14 - هاشم معروف الحسنی، همان، ص 522 .

15 - حاج شیخ عباس قمی، منتهی الآمال، ج 1، ص 344 .

16 - همان، نفس المهموم، ص 302 .

17 - همان، ص 604 .

18 - ر . ک: هاشم معروف الحسنی، همان، ص 528 .

19 - ر . ک: سید بن طاوس، لهوف، ص 178; علی نظری منفرد، قصه کربلا، ص 438 .

20 - ر . ک: همان، ص 172 .

21 - علی نظر منفرد، همان، ص 405 .

غیر از زینب ( علیهاالسلام)، عده دیگری از زنان نیز بودند که به رهبری و مدیریت حضرت ( علیهاالسلام)، کارهای تبلیغی و فرهنگی بسیاری پس از حماسه عاشورا انجام دادند که تاثیر زیادی بر جامعه آن روز داشت و چه بسا اثرات آن تا به امروز ادامه دارد .

نقش آفرینی زنان را پس از قیام عاشورا، از دو بعد عمل و گفتار، می توان مورد بررسی قرار داد:
1 - نقش عملی زنان پس از قیام عاشورا

بعد از به پایان رسیدن جنگ، زنان در عرصه عمل، نسبت به فاجعه ای که از سوی دستگاه غاصب یزید بر امام حسین ( علیه السلام) و یارانش وارد شده بود را به شدت محکوم نمودند . و جالب این که اکثر این زنان، کسانی بودند که شوهرانشان در سپاه کوفه، بر علیه امام به مبارزه پرداخته بودند که در ذیل به چند نمونه از آن ها می پردازیم .
- زنی از قبیله بنی بکر

بعد از ظهر عاشورا، زنی از قبیله بنی بکر که همسرش در لشکر عمر بن سعد بود، از وضعیت اسراء متاثر شده، شمشیر به دست می گیرد و به سوی سپاه کوفه هجوم می برد و به قوم خود می گوید: «ای آل بکر! دختران رسول خدا را غارت کنند، در حالی که جز خدا پناهگاهی ندارند; برای خون های رسول خدا (صلی الله علیه و آله) قیام کنید .»

همسرش او را از آن کار منع کرد و به اردوگاه باز گرداند . (7)
- زنان بنی اسد

پس از پایان جنگ، بدن های مطهر شهدا بر روی زمین تفتیده کربلا مانده بود، و هیچ کسی جرات نداشت که برای دفن و کفن اجساد قدم بردارد; چرا که طبق دستور عمر سعد، ماموری بر بدن ها گمارده شده بود . در این وضعیت، زنان قبیله بنی اسد که در نخلستان های نزدیک کربلا بودند، با بیل و وسایل دیگر، به سوی میدان هجوم بردند . مردان آن ها با دیدن حرکت شجاعانه زنان، به کمک آمدند و به کفن و دفن شهیدان پرداختند . (8)
- ام عبدالله

او همسر «مالک بن نسیر» بود . شوهر او در روز عاشورا با شمشیر بر سر مبارک امام ضربتی زد و عرقچینی که بر سر امام بود، پاره شد و امام مجروح گردید . پس از جنگ، او عرقچین را به خانه آورد و به همسرش داد تا آن را بشوید . اما ام عبدالله گفت: «به غارت رفته پسر دختر پیغمبر (صلی الله علیه و آله) را به خانه آورده ای؟ آن را از پیش من ببر .» (9)

و این زن، بدین گونه اعتراض خویش را به عمل قبیح کوفیان و همسرش اعلام داشت .
- نوار همسر خولی

پس از آن که خولی بن یزید اصبحی سر مبارک امام را برای کسب جایزه به کوفه آورد، ابتدا آن را به خانه برد . همسرش در نهایت اعتراض، شوهرش را طرد و نسبت به او ابراز انزجار نمود . سپس به حیاط رفت و نزدیک سر مبارک امام تا صبح بیدار نشست . در کتب تاریخی، از مشاهدات وی در این شب، نسبت به حضور فرشتگان برای تکریم و تقدیس سر مبارک امام مطالبی آمده است . (10)
- زنان آل ابی سفیان

سخنرانی ها و خطابه های پر شور حضرت زینب ( علیهاالسلام)، در مجلس ابن زیاد و یزید، موجب گردید که زنان آل ابی سفیان از این واقعه متاثر شده، مراسم نوحه سرایی و گریه و شیون برای امام حسین ( علیه السلام) و یارانش بر پا دارند . (11) و بدین ترتیب، انزجار و اعتراض خویش را نسبت به عمل مردان ناجوانمرد خود اعلام دارند .
- هند همسر یزید بن معاویه

پس از افشاگری زینب کبری ( علیهاالسلام)، هند که از واقعه تلخ عاشورا سخت متاثر و ناراحت شده بود، به همسرش در مورد به شهادت رساندن امام حسین ( علیه السلام) اعتراض نمود و گفت: «ای یزید! آیا تو دستور داده ای سر حسین فرزند رسول خدا را از تن جدا کنند و بالای نیزه برند؟ آیا تو فرزند فاطمه را کشتی؟»

یزید مضطرب شد و برای گریز از کاری که کرده بود، گفت: «… خدا بکشد ابن زیاد را که او را کشت، من به کشتن او راضی نبودم .» (12)

نکته قابل تامل در این مطلب، انزجار هند، همسر یزید، از حرکت شوم همسرش می باشد که با این اعتراض، ضربه سختی بر حکومت شوهر خود وارد کرد .

این ها نمونه هایی از واکنش زنان کوفه و شام به عملکرد مردانشان بود . اما بانوان دیگری هم با کردار خویش، در جبهه ای تبلیغی به مبارزه علیه آل ابی سفیان پرداختند . ایشان از همراهان و پیروان امام حسین ( علیه السلام) بودند، که با اقدامات هوشیارانه، اعتراض خویش را بیان نمودند .
- رباب همسر امام حسین ( علیه السلام)

رباب همسر امام حسین ( علیه السلام)، دختر «امرء القیس بن عدی بن اوس » بود . او در کربلا حضور داشت و شاهد شهادت همسر و فرزند شیر خواره اش علی اصغر بود . وی پس از کربلا و اسارت، در مدینه ساکن شد . (13)

در برخی روایات آمده است که در بازگشت اسرا به مدینه، رباب دستور داد تا سقف خانه اش را بردارند و خود و دخترش سکینه، در خانه بی سقف روزگار گذراندند . چون به او گفته می شد که از زیر آفتاب سوزان برخیز . با گریه و شیون می گفت: من با چشمان خود حسین ( علیه السلام) را دیدم که گرمی آفتاب، بدن او را می گداخت . (14)

و این خود نوعی مبارزه و قیام علیه ستم یزید و عمالش بود . رباب با این حرکت، به تحریک احساسات و عواطف مردم پرداخت، تا زمینه را برای قیام های دیگر مردمی فراهم سازد .
- زنان مدینه و بنی هاشم

بعد از واقعه کربلا، زنان مدینه، بر سر قبر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) رفتند و مراسم عزاداری برپا نمودند . (15)

آنان بدون هیچ هراسی از دستگاه حاکمه، با شور و شعور، دست به اقدامی مهم زدند . آنان با رفتن بر سر قبر پیامبر (صلی الله علیه و آله)، با زیرکی و تیزبینی، به همه نشان دادند که این فرزند رسول خداست که به شهادت رسیده است . و پس از آن تا یک سال، روز و شب، در مدینه نوحه سرایی می کردند . (16)

امام صادق ( علیه السلام) نیز در این زمینه می فرمایند: پس از واقعه کربلا، هیچ زن هاشمی، سرمه به چشم نکشید و خضاب نکرد . دودی نیز از خانه بنی هاشم برنخاست تا پنج سال که عبیدالله بن زیاد کشته شد .» (17)

و این نشانگر نقش اساسی و مهم زنان در حفظ و تداوم نهضت حسینی بود . اینان با عزاداری های پی در پی، در حقیقت، به مبارزه علیه حکومت بیدادگر یزید برخاستند و با حرکت های مثبت که در نهایت لطافت و ظرافت انجام می شد، در اذهان تاثیر به سزایی گذاشتند .

زنان انصار (18) نیز به همراهی زنان بنی هاشم، زمینه را برای شروع مبارزاتی نو بر ضد دستگاه بنی امیه فراهم ساختند، و با شعور دینی و سیاسی خویش، گامی بلند در احیای نهضت عاشورا برداشتند .

ادامه دارد…

پس از واقعه تلخ عاشورا، رسالت سنگین بانوان کاروان حسینی آغاز گردید . آنان با وجود شرایط سخت جسمی و روحی، می بایست از اندیشه و کلام و احساس یاری گرفته و با خطبه های پرشور خویش، مردمی که در عمق نادانی به سر می بردند را از حقانیت راه امام حسین ( علیه السلام) و مظلومیت ایشان آگاه سازند و به رهبری زینب ( علیهاالسلام)، به نشر معارف اسلام و رساندن پیام شهیدان بپردازند تا اسلام را از هدم و زوال نجات بخشند . این جاست که به هدف والای امام حسین ( علیه السلام) از همراه نمودن زنان و کودکان، با خویش پی می بریم .

شهید مطهری می فرمایند: «… ابا عبدالله ( علیه السلام) اهل بیت خودش را حرکت می دهد، برای این که در تاریخ رسالتی عظیم را انجام دهند . برای این که نقش مستقیمی در ساختن این تاریخ عظیم داشته باشند، اما با قافله سالاری زینب، بدون آن که از مدار خودشان خارج شوند، از عصر عاشورا زینب ( علیهاالسلام) تجلی می کند و از آن به بعد به او واگذار شده بود .» ⁽¹⁾

فعالیت ها و حماسه زن عاشورایی را پس از قیام، می توان به دو بخش تقسیم نمود:

1 - حماسه آفرینی زینب ( علیهاالسلام)، در نهضت عاشورا

2 - نقش و فعالیت سایر بانوان، در این نهضت

حماسه آفرینی زینب ( علیهاالسلام) در نهضت عاشورا

همان گونه که می دانیم، حفظ و نگهداری یک نهضت و انقلاب، از انجام آن مهمتر است . حضرت زینب ( علیهاالسلام) بعد از حادثه جانسوز دهم محرم الحرام سال 61 هجری، پیام رسای خویش را از دشت خونین کربلا برای مسلمانان ابلاغ نمود و آن را برای همیشه در تاریخ، زنده نگاه داشت .

البته، حضور و نقش عظیم آن حضرت در نهضت کربلا، منحصر به بعد از قیام نیست، بلکه ایشان از ابتدای راه، حضوری فعال و تعیین کننده در انقلاب حسینی داشتند . همیاری حضرت زینب ( علیهاالسلام) با امام حسین ( علیه السلام) در انجام مسؤولیت ها را می توان بزرگترین نقش آن حضرت، تا قبل از ظهر عاشورا دانست . آن حضرت به عنوان امین امام، بخش وسیعی از مسؤولیت ها و امور کاروان را بر عهده داشت، تا امام ( علیه السلام) فرصت و فراغ بیشتری برای آماده سازی قیام داشته باشد .

اما اصلی ترین وظیفه حضرت زینب ( علیهاالسلام)، بعد از ظهر عاشورا، متجلی می شود . اگر نبود آن عالمه غیر معلمه در کربلا، نه تنها انقلاب امام حسین ( علیه السلام) دستخوش تحریف می گردید، بلکه اسلام نیز در معرض خطری جدی قرار می گرفت .

تبلیغ پیام شهادت، سرپرستی قافله اسرا، پرستاری از امام سجاد ( علیه السلام)، حفظ و حراست زنان و کودکان، و … مسؤولیت های سنگینی بود که آن حضرت پس از قیام عهده دار بود .

سخنرانی حضرت زینب ( علیهاالسلام)، در بارگاه ابن زیاد و یزید، آن چنان شورانگیز بود که ارکان حکومت اموی را به لرزه انداخت . سخنان پرشور او در تشریح اهداف انقلاب حسینی و بیان اوضاع اندوهبار روز عاشورا، دسیسه ها و جنایات رژیم را برملا نمود . روشنگری های آن حضرت، توانست جامعه چشم و گوش بسته آن زمان را بیدار کند . پیامد تلاش های حضرت زینب ( علیهاالسلام) انقراض حکومت اموی و جلوگیری از اتلاف خون پاک شهدای کربلا، و در نتیجه، احیای مجدد اسلام بود .

و مدینه ⁽⁴⁾ ، به افشاگری بنی امیه اقدام نمود و چهره کریه شان را به مردم نشان داد; و این خود قیامی دیگر شد، برای براندازی دستگاه فاسد خلافت .

خطابه های پرشور حضرت زینب ( علیهاالسلام) هراسی عظیم در دل بنی امیه پدید آورد و به همین جهت، ایشان را به مصر تبعید نمودند; ⁽⁵⁾ اما غافل از این که این زن فصیحه بلیغه پیام شهادت را به مصر نیز خواهد برد، و سرانجام، این اسطوره صبر و ایثار در 15 رجب سال 62 هجری، در تبعید، به ملکوت اعلی پیوست . ⁽⁶⁾

گر چه زینب ( علیهاالسلام) اندکی بیش، پس از واقعه جانسوز کربلا زندگی نکرد، ولی در همین مدت اندک، کنگره های کاخ ستم را فرو پاشید، و پیام عاشورای امام حسین ( علیه السلام) را تا ابد ماندگار کرد .

نتيجه‌

با بررسي‌هايي‌ مختصر در تاريخ‌ عاشورا، مي‌توان‌ گفت‌ كه‌ در اين‌ نهضت‌ عظيم‌هرچند يزيديان‌ ، سپاه‌ امام‌ حسين‌ (ع) را به‌ قتل‌ رساندند، ولي‌ تا اين‌ مرحله‌ فقط‌ نيمي‌ ازنقشه‌ امام‌ حسين‌ اجرا شده‌ بود و نيم‌ ديگر آن‌، تبليغ‌ روي‌ واقعة‌ عاشورا و رسوايي‌ دستگاه‌اُموي‌ بود.

اين‌ وظيفة‌ مهم‌ و خطير را چه‌ كساني‌ بايد انجام‌ مي‌دادند، جز بازماندگان‌ كاروان‌سيدالشهدا بازماندگاني‌ كه‌ اكثر آنها اطفال‌ و زنان‌ بودند. گرچه‌ اين‌ زنان‌ از ابتدا كه‌همسران‌ و فرزندان‌ عزيز خود را تشويق‌ به‌ جهاد در برابر سپاه‌ كفر و حمايت‌ از مولاي‌ خودمي‌كردند و از همان‌ هنگام‌ كه‌ از مجروحان‌ جنگ‌ پرستاري‌ و دلجويي‌ مي‌كردند و به‌ آنهادر جهت‌ ادامه‌ نبرد عليه‌ باطل‌ نيرو و روحيه‌ مي‌دادند، در اين‌ نهضت‌ نقش‌ داشتند.

بعد از واقعة‌ عاشورا، اسيران‌ با زبان‌ گويا و نافذ خود و با شرح‌ وقايع‌ و مصيبت‌هاي‌كربلا، رسوايي‌ بزرگي‌ براي‌ خاندان‌ بني‌ اميه‌ به‌ بار آوردند! تبليغاتي‌ كه‌ بزرگ‌ بانوي‌ كربلا،زينب‌ 3 روي‌ واقعة‌ عاشورا با خطابه‌هاي‌ آتشين‌ خود انجام‌ مي‌داد، موجي‌ از خشم‌ ونفرت‌ به‌ سوي‌ دودمان‌ اموي‌ سرازير مي‌ساخت‌ و افكار مردم‌ را آمادة‌ انقلاب‌ مي‌نمود.

جاودانگي‌ عاشورا، پس‌ از چهارده‌ قرن‌ حاصل‌ كار همين‌ بانوان‌ بازمانده‌ بود كه‌نگذاشتند اين‌ واقعه‌ در صحراي‌ خشك‌ و سوزان‌ كربلا دفن‌ شود و فراموش‌ شود ويا از يادبرود. زيرا «تاريخ‌ كربلا يك‌ تاريخ‌ مذكر ـ مؤنث‌ است‌. حادثه‌اي‌ كه‌ مرد و زن‌ هردو در آن‌نقش‌ داشته‌اند ولي‌ مرد در مدار خودش‌ و زن‌ در مدار خودش‌.»

انقلاب‌ اسلامي‌ مردم‌ ايران‌ نيز نمونة‌ همان‌ نهضت‌ عاشورا بود كه‌ زنان‌ فداكاربسياري‌ در آن‌ نقش‌ داشتند. از اين‌ رو پس‌ از پيروزي‌ انقلاب‌ يكي‌ از وظايف‌ زنان‌ جامعه‌اين‌ است‌ كه‌ با الگوگيري‌ از زينب‌ و رشادت‌هاي‌ او و ساير بانوان‌ كربلا، همواره‌ يگانه‌حامي‌ انقلاب‌ و خون‌هاي‌ شهدا باشند و عزت‌ و افتخاري‌ را كه‌ حاصل‌ خون‌ هزاران‌ شهيدپيرو امام‌ حسين‌ مي‌باشد، قدر بدانند و حفظ‌ نمايند.

منابع‌:

1ـ الفباي‌ فكري‌ امام‌ حسين‌، محمدرضا صالحي‌ كرماني‌ ، چاپ‌ مشعل‌

آزادي‌، 1351، تهران‌.

2ـ امام‌ حسين‌ آفتاب‌ انقلاب‌ اسلامي‌ ، محمد محمدي‌ اشتهاردي‌ ، انتشارات‌ سازمان‌ تبليغات‌ اسلامي‌ ، 1376.

3ـ حماسه‌ حسيني‌ ، ج‌1 ، مرتضي‌ مطهري‌ ، انتشارات‌ صدرا ، 1379.

4ـ حماسه‌ حسيني‌ ، ج‌3 ، مرتضي‌ مطهري‌ ، انتشارات‌ صدرا ، 1375.

5ـ جامع‌ترين‌ مقتل‌ موضوعي‌ به‌ زبان‌ فارسي‌ ، محمد بن‌ سليمان‌ تنكابني‌ ، دفتر نشر معارف‌ اسلامي‌ قم‌.

6ـ ره‌ توشه‌ راهيان‌ نور (متون‌ آموزشي‌ طرح‌ هجرت‌ / 23) ، مركز آموزش‌ مبلغين‌،

انتشارات‌ دفتر تبليغات‌ اسلامي‌ ، سال‌ 1378.

7ـ زنان‌ قهرمان‌ ، ج‌2 ، احمد بهشتي‌ ، انتشارات‌ آيين‌ جعفري‌ ، 1368.

8ـ زنان‌ نامدار در قرآن‌، حديث‌ و تاريخ‌ ، ج‌2 ، احمد بهشتي‌ ، انتشارات‌ سازمان‌

تبليغات‌ اسلامي‌ ، 1368.

9ـ زنان‌ نمونه‌ ، علي‌ شيرازي‌ ، انتشارات‌ دفتر تبليغات‌ اسلامي‌ ، 1378.

10ـ قيام‌ حق‌ ، محمد علي‌ شرقي‌ ، ج‌1 ، انتشارات‌ دفتر تبليغات‌ اسلامي‌ قم‌،1368.

11ـ ويژه‌نامه‌ گلستان‌ قرآن‌ ، دورة‌ جديد، شمارة‌ 60 ، ويژه‌ نامه‌ نمايشگاه‌ حضرت‌

سيدالشهدا.

12ـ فرهنگ‌ عاشورا ، جواد محدثي‌ ، انتشارات‌ معروف‌ ، 1374.

زناني‌ كه‌ در نهضت‌ عاشورا و در صحنه‌هاي‌ گوناگون‌ آن‌ شركت‌ داشتند،عبارت‌انداز:

ـ زينب‌ كبري‌:

زينب‌ از زنان‌ كربلاست‌ كه‌ به‌ «ام‌ المصائب‌» معروف‌ است‌. او به‌برادرش‌ علاقة‌ بسيار داشت‌ و شوهرش‌ يكي‌ از متمولين‌ عرب‌ بود. بردباريش‌ مانند امام‌حسن‌ و شجاعتش‌ مانند امام‌ حسين‌ بود.

همانا جبرئيل‌ كه‌ به‌ پيامبر پيام‌ آورد كه‌ نام‌ اين‌ دختر را زينب‌ بگذار، گريان‌ گرديد.وقتي‌ پيامبر سبب‌ گريه‌ را پرسيد، عرض‌ كرد: اين‌ دختر از آغاز زندگي‌ تا پايان‌ روزگارناپايدار، بي‌ رنج‌ نخواهد زيست‌. گاهي‌ به‌ درد مصيبت‌ تو مبتلا و گاهي‌ در غم‌ پدر و زماني‌به‌ دردِ فراق‌ برادرش‌ حسن‌ دچار خواهد بود. افزون‌بر ا´ن‌ به‌ مصائب‌ كربلا و نوائب‌ دشت‌نينوا گرفتار مي‌شود و چندان‌ كه‌ مويش‌ سفيد و قامتش‌ تا خواهد شد. آن‌ وقت‌ فاطمه‌عرض‌ كرد: «يا ابتاه‌، چه‌ ثواب‌ دارد آن‌ كس‌ كه‌ بر دخترم‌ زينب‌ گريه‌ كند؟» پيامبر فرمود:«ثواب‌ او مثل‌ ثواب‌ كسي‌ است‌ كه‌ بر برادرش‌ حسين‌ گريه‌ كند» گويند زينب‌ در زناشويي‌ باعبدالله‌ شرط‌ كرده‌ بود كه‌ من‌ به‌ برادرم‌ حسين‌ علاقمندم‌ و بايد همه‌ روزه‌ مرا اجازه‌فرمايي‌ حسين‌ام‌ را زيارت‌ كنم‌ و بر اين‌ منوال‌ بود تا حسين‌ مدفون‌ شد.

ام‌ّ وهب‌: ام‌ وهب‌ زني‌ مسيحي‌ بود كه‌ در دوران‌ امام‌ حسين‌ مسلمان‌ شد. او زوجة‌عبدالله‌ بن‌ عمير كلبي‌ بود و با همسرش‌ از كوفه‌ آمدند و به‌ سيدالشهدا ملحق‌ شدند. ام‌وهب‌ با عمود خيمه‌ به‌ ميدان‌ جنگ‌ رفته‌ بود و تا حسين‌ (ع) او را به‌ خيمه‌ برنگرداند، به‌حرف‌ شوهر نبود. چون‌ روز عاشورا پيش‌ آمد، ما در وهب‌ او را تحريض‌ به‌ جهاد نمود. وهب‌17 روز بود كه‌ عروسي‌ كرده‌ بود و هنگام‌ عزيمت‌ به‌ كربلا زوجه‌اش‌ به‌ او گفت‌: تو را به‌ خداقسم‌ كه‌ مرا در اين‌ صحرا بيوه‌ مگذار و جان‌ خويش‌ پاس‌ بدار. مادر وهب‌ گفت‌: اي‌ فرزندسخن‌ زن‌ را از پس‌ گوش‌ گذار كه‌ بي‌ رضاي‌ حسين‌ و رضاي‌ من‌ از شفاعت‌ جدش‌بهره‌اي‌ نخواهي‌ برد. لاجرم‌ زن‌ وهب‌ گفت‌: باشد كه‌ چون‌ در راه‌ پسر پيغمبر شهيد شوي‌ ودر بهشت‌ برين‌ جاي‌ كني‌ و با حورالعين‌ همنشيني‌ نمايي‌، مرا فراموش‌ فرمايي‌. واجب‌است‌ كه‌ در حضور امام‌ با من‌ عهد استوار نمايي‌ كه‌ در بهشت‌ جدا از من‌ اقامت‌ ننمايي‌.سپس‌ هردو خدمت‌ حضرت‌ حاضر شدند و حسين‌ چون‌ اين‌ را شنيد سخت‌ بگريست‌ ومسئلت‌ او را به‌ اجابت‌ مقرون‌ داشت‌ و آن‌ زن‌ را مطمئن‌ خاطر ساخت‌.

بنابر روايت‌ صدوق‌ در امالي‌، وهب‌ عمود خيمه‌ را كند و هفت‌ يا هشت‌ نفر را كشت‌.بعد اسير شد و عمربن‌ سعد گفت‌: سرش‌ را جدا كردند و به‌ جانب‌ لشكر حسين‌ انداختند.مادرش‌ شمشير وهب‌ را گرفت‌ و مبارزت‌ كرد. امام‌ حسين‌ فرمود: بنشين‌ مادر وهب‌، خداجهاد را از زنان‌ برداشت‌، تو و پسر تو در بهشت‌ مي‌باشيد با جد من‌.

مادر وهب‌ عمود خيمه‌ را برداشت‌ و دو ن فر را كشت‌ و امام‌ حسين‌ او را برگرداند.زوجة‌ وهب‌ رفت‌ كه‌ خون‌ از روي‌ آن‌ سرپاك‌ كند. پس‌ شمر او را ديد. به‌ غلام‌ خود امر كردكه‌ عمودي‌ بر سر او زد. پس‌ سرش‌ شكست‌ و كشته‌ شد و او اول‌ زني‌ بود كه‌ در لشكر امام‌حسين‌ كشته‌ شد.

ـ ام‌ّ البنين‌:

فاطمه‌ بنت‌ حزام‌ ملقب‌ به‌ ام‌البنين‌ مادر قمر بني‌ هاشم‌ بود كه‌ اگر چه‌در زمين‌ كربلا حاضر نبود، اما چهار جوان‌ او در ركاب‌ حسين‌ شهيد شدند و او از ناله‌ و گريه‌آرام‌ نشد تا به‌ جوار حق‌ پيوست‌.

وقتي‌ خبر شهادت‌ فرزندانش‌ در مدينه‌ به‌ ام‌ البنين‌ رسيد، گفت‌: «از امام‌ حسين‌مرا خبر دهيد. فرزندانم‌ و آنچه‌ زير آسمان‌ كبود است‌، فداي‌ حسين‌ باد. چرا ابتدا از حال‌حضرت‌ ابي‌ عبدالله‌ مرا مطلع‌ نمي‌سازيد؟»

اين‌ شدت‌ علاقه‌ به‌ امام‌، تنها دليل‌ كوچك‌ شمردن‌ شهادت‌ فرزندان‌ خود در برابرشهادت‌ امام‌ حسين‌ بود.

ـ فاطمه‌ كبري‌:

فاطمه‌ كبري‌ (دختر امام‌ حسين‌) در علم‌، عبادت‌ و معنويت‌ مقام‌بالايي‌ داشت‌ و از زنان‌ مجاهد و نمونه‌ محسوب‌ مي‌شد. ايشان‌ همراه‌ همسرش‌، حسن‌مثني‌ (فرزند امام‌ حسن‌) در كربلا حضوري‌ فعال‌ داشت‌ و شاهد مصائب‌ دردناك‌ عاشورابود.

هنگام‌ هجوم‌ وحشيانة‌ امويان‌ به‌ خيمه‌ها، فاطمه‌ مورد هجوم‌ و غارت‌ قرار مي‌گيردو گوشواره‌هايش‌ را وحشيانه‌ از گوشش‌ درمي‌آورند. اين‌ سختي‌ و شكنجه‌ نتوانست‌ ازروحية‌ قوي‌ و شجاعت‌ كم‌ نظير فاطمه‌ بكاهد. او دختر حسين‌ و برادرزادة‌ زينب‌ است‌. اوپيام‌رسان‌ عاشوراست‌ و بايد همچون‌ دختر علي‌ پايه‌هاي‌ كاخ‌ ستمگران‌ را درهم‌ فروريزد. از اين‌ رو در مركزقدرت‌ عبيدالله‌ (كوفه‌) با خطبه‌اي‌ غرّا ستم‌ بني‌ اميه‌ را افشا مي‌كندو به‌ دنياپرستان‌ مي‌فهماند كه‌ خون‌ حسين‌ در رگ‌هاي‌ فاطمه‌اش‌ جوشان‌ است‌. پس‌ ازعاشورا وليد بن‌ عبدالملك‌، مروان‌، همسر فاطمه‌ را مسموم‌ و شهيد كرد و فاطمه‌ كه‌ شديداًبه‌ همسرش‌ وفادار بود، روي‌ قبر شوهرش‌ خيمه‌اي‌ برپا مي‌كند و به‌ مدت‌ يكسال‌سوگواري‌ مي‌كند.

دلهم‌: يكي‌ از كساني‌ كه‌ امام‌ حسين‌ از وي‌ دعوت‌ كرد، «زهير بن‌ قين‌» است‌؛ زهيراز كساني‌ بود كه‌ احتياج‌ داشت‌، ديگران‌ استعداد پاكي‌ و حق‌ طلبي‌ و فداكاري‌ را دروجودش‌ روشن‌ كنند. نخستين‌ گام‌ را امام‌ حسين‌ در اين‌ راه‌ برداشت‌. گام‌ دوم‌ را همسرزهير، «دلهم‌» برداشت‌. هنگامي‌كه‌ (زهير) از مضمون‌ دعوت‌ سيدالشهدا آگاهي‌ يافت‌،استقبال‌ نكرد. بلكه‌ قيافة‌ او نشان‌ مي‌داد كه‌ چندان‌ ميلي‌ به‌ رفتن‌ به‌ كربلا ندارد. به‌خصوص‌ كه‌ امام‌ حسين‌ از وي‌ خواسته‌ بود كه‌ كسانش‌ را نيز براي‌ پيوستن‌ به‌ لشكر، همراه‌خويش‌ ببرد. از همين‌جا دلهم‌ برنامة‌ خود را آغاز كرد. او به‌ منظور تشويق‌ زهير، چنين‌گفت‌: «سبحان‌ الله‌! فرزند رسول‌ خدا از تو دعوت‌ مي‌كند كه‌ به‌ ياري‌اش‌ بشتابي‌. اما تو درقبول‌ دعوت‌ او ترديد به‌ دل‌ راه‌ مي‌دهي‌! چه‌ مي‌شود كه‌ سخنش‌ را بشنوي‌ و هرچه‌ زودترخود را به‌ او برساني‌!»

زهير به‌ تشويق‌ اين‌ بانوي‌ قهرمان‌، در سپاه‌ امام‌ حسين‌ با شور و اخلاص‌ جنگيد وميمنة‌ سپاه‌ را برعهده‌ گرفت‌. سرانجام‌ پس‌ از كشتن‌ 120 نفر، به‌ شهادت‌ رسيد.

دلهم‌، كفني‌ به‌ غلام‌ زهير داد كه‌ برو آقاي‌ خود را كفن‌ كن‌. غلام‌ كه‌ به‌ قتلگاه‌ رسيدو بدن‌ امام‌ حسين‌ را برهنه‌ ديد، با خود گفت‌ بدن‌ آقاي‌ خود را كفن‌ كنم‌ و بدن‌ امام‌ حسين‌برهنه‌ بماند؟ هرگز چنين‌ كاري‌ نكنم‌. سپس‌ كفن‌ را بر حسين‌ پوشانيد و براي‌ زهير كفن‌ديگري‌ تهيه‌ كرد.

ادامه »

با نگاهي‌ به‌ تاريخ‌ عاشورا، مشاهده‌ مي‌شود كه‌ زناني‌ كه‌ در صحنه‌هاي‌ كربلاحضور داشتند با به‌ عهده‌ گرفتن‌ نقش‌هاي‌ گوناگون‌، اين‌ نهضت‌ را ماندگاركردند. در واقع‌درس‌هاي‌ آموزنده‌ اين‌ نهضت‌ كه‌ بانوان‌ فداكار ا´ن‌ را عرضه‌ كردند، هركدام‌ اين‌ واقعيت‌ راآشكار مي‌كند كه‌ نيمي‌ از تاريخ‌ وقايع‌ عاشورا را زنان‌ به‌ دوش‌ كشيده‌اند. از جمله‌ ابعادآموزندة‌ اين‌ حضور مي‌توان‌ به‌ موارد زير اشاره‌ نمود:

ـ مشاركت‌ زنان‌ در جهاد: شركت‌ در جبهة‌ پيكار و همدلي‌ و همراهي‌ با نهضت‌مردانة‌ امام‌ حسين‌ و مشاركت‌ در ابعاد مختلف‌ آن‌ از جلوه‌هاي‌ اين‌ حضور است‌. چه‌همكاري‌ «طوعه‌» در كوفه‌ با نهضت‌ مسلم‌، چه‌ همراهي‌ همسران‌ برخي‌ شهداي‌ كربلا،چه‌ اعتراض‌ و انتقاد برخي‌ همسران‌ سپاه‌ كوفه‌ به‌ جنايت‌هاي‌ شوهرانشان‌، مثل‌«زن‌خولي‌».

ـ آموزش‌ صبر: روحية‌ مقاومت‌ و تحمل‌ زنان‌ به‌ شهادت‌ها در كربلا، درس‌ ديگرنهضت‌ بود. اوج‌ اين‌ صبوري‌ و پايداري‌ در رفتار و روحيات‌ «زينب‌ كبري‌» جلوه‌گر بود.

ـ پيام‌ رساني‌: افشاگري‌هاي‌ زنان‌ و دختران‌ كاروان‌ كربلا، چه‌ در اسارت‌ و چه‌ دربازگشت‌ به‌ مدينه‌، نشانة‌ پاسداري‌ از خون‌ شهدا بود. بانوان‌ در خطبه‌ها و در گفت‌و گوهاي‌پراكنده‌ خويش‌ كه‌ به‌ تناسب‌ زمان‌ و مكان‌ بود، امويان‌ را نشانه‌ گرفتند.

حضور زنان‌ در همراهي‌ بعضي‌ انبيا و پيامبر خاتم‌ و نهضت‌ عظيم‌ عاشورا نشان‌مي‌دهد كه‌ اين‌ حضور مي‌تواند بار عاطفي‌ را در اين‌ گونه‌ حركت‌ها افزايش‌ دهد، ضمن‌اين‌ كه‌ در پيام‌ رساني‌ در ادامه‌ حركت‌ نيز مؤثر بوده‌اند.

پرستاري‌: رسيدگي‌ به‌ بيماران‌ و مداواي‌ مجروحان‌ از نقش‌هاي‌ ديگر زنان‌ درجبهه‌ها از جمله‌ عاشوراست‌. نقش‌ پرستاري‌ و مراقبت‌ حضرت‌ زينب‌ از امام‌ سجاد از اين‌نمونه‌هاست‌.

مديريت‌: بروز صحنه‌هاي‌ دشوار و بحراني‌، استعداد افراد را شكوفا مي‌سازد. نقش‌حضرت‌ زينب‌ در نهضت‌ عاشورا و سرپرستي‌ كاروان‌ اُسرا، درس‌ مديريت‌ در شرايط‌بحران‌ را مي‌آموزد. وي‌ مجموعة‌ بازمانده‌ را براي‌ اهداف‌ نهضت‌ هدايت‌ كرد و با هر اقدام‌خنثي‌ كنندة‌ نتايج‌ عاشورا از سوي‌ دشمن‌ مقابله‌ نمود و نقش آنان‌ را خنثي‌ كرد.

ـ حفظ‌ ارزش‌ها: درس‌ ديگر زنان‌ قهرمان‌ در كربلا، حفظ‌ ارزش‌هاي‌ ديني‌ واعتراض‌ به‌ هتك‌ حُرمت‌ خاندان‌ نبوت‌ و رعايت‌ عفاف‌ و حجاب‌ در برابر چشم‌هاي‌ آلوده‌است‌. زنان‌ اهل‌بيت‌ با آن‌كه‌ اسير بودند و لباس‌ها و خيمه‌هايشان‌ غارت‌ شده‌ بود و با وضع‌نامطلوب‌ در معرض‌ ديد تماشاچيان‌ بودند؛ اما اعتراض‌كنان‌ بر حفظ‌ عفاف‌ تأكيدمي‌كردند. ام‌ كلثوم‌ در كوفه‌ فرياد كشيد: «آيا شرم‌ نمي‌كنيد براي‌ تماشاي‌ اهل‌بيت‌ پيامبرجمع‌ شده‌ايد؟»

وقتي‌ هم‌ كه‌ در كوفه‌ در خانه‌اي‌ بازداشت‌ بودند، زينب‌ اجازه‌ نداد جز كنيزان‌، كسي‌وارد خانه‌ شوند. در سخنراني‌ خود در كاخ‌ يزيد نيز به‌ شهر به‌ شهر گرداندن‌ بانوان‌اعتراض‌كرد.

تغيير ماهيت‌ اسارت‌: اسارت‌ را به‌ آزادي‌ بخشي‌ تبديل‌ كردند و در قالب‌ اسارت‌ به‌اسيران‌ واقعي‌ درس‌ آزادگي‌ دادند.

ـ عمق‌ بخشيدن‌ به‌ بعد عاطفي‌ و تراژديك‌ كربلا: گريه‌ها، شيون‌ها، عزاداري‌ برشهدا و تحريك‌ عواطف‌ مردم‌ به‌ ماجراي‌ كربلا عمق‌ بخشيد و بر احساسات‌ نيز تأثيرگذاشت‌ و از اين‌ رهگذر ماندگارتر شد.

نقش‌ اول‌ ـ تبيين‌ حقيقت‌ قيام‌: قيام‌ و مسافرت‌ امام‌ حسين‌ از مكه‌ به‌ سوي‌ كوفه‌،براي‌ جنگ‌ با بني‌ اميه‌ نبود، بلكه‌ براي‌ نهي‌ از منكر، تغيير بدعت‌ها، اصلاح‌ كار امت‌ وآشكار ساختن‌ حق‌ و حقيقت‌ بود.

همراه‌ آوردن‌ بانوان‌، نظر به‌ اوضاع‌ و احوال‌ و عوامل‌ طبيعي‌ آن‌ روز ، اين‌ مطلب‌ راتأييد مي‌كند كه‌ حركت‌ امام‌ حسين‌ از حجاز به‌ سوي‌ عراق‌ به‌ سبب‌ دعوت‌نامه‌هايي‌ بودكه‌ رجال‌ بزرگ‌ اهل‌ كوفه‌ به‌ او نوشته‌ بودند و خواستار سفر امام‌ به‌ كوفه‌ بودند بر حسب‌وظيفة‌ ديني‌ به‌ دستياري‌ و تشريك‌ مساعي‌ اهل‌ كوفه‌، احكام‌ و حقايق‌ اسلام‌ را ترويج‌كنند. وجود بانوان‌ در اين‌ مسافرت‌ حاكي‌ از ا´ن‌ بود كه‌ حضرت‌، دعوت‌ كوفيان‌ را از صميم‌دل‌ قبول‌ كرده‌ و با زن‌ و فرزند به‌ طرف‌ آنها رهسپار گرديده‌ است‌ و خيال‌ حيله‌ و دورنگي‌ وفرار در كار نبوده‌ است‌. اين‌ معني‌ در تهييج‌ اشخاصي‌ كه‌ به‌ وعده‌هاي‌ خود وفا نكردند، اثرمهمي‌ داشت‌.

نقش‌ دوم‌ ـ تعيين‌ حد فداكاري‌ در راه‌ دين‌: طبق‌ آيات‌ و روايات‌ مختلف‌، مسلمان‌در راه‌ دين‌ و حفظ‌ آن‌ بايد از مال‌و جان‌ خويش‌ بگذرد. امام‌ حسين‌ عملاً اين‌ مطلب‌ را به‌عموم‌ مردم‌ تعليم‌ داد. براي‌ اين‌ كه‌ فطرت‌ بشري‌ طوري‌ آفريده‌ شده‌ كه‌ در بيشتر وقت‌هااز جانبازي‌ و كشته‌ شدن‌ خود چندان‌ وحشتي‌ ندارد، اما هنگامي‌كه‌ متوجه‌ شد در صورت‌تسليم‌ نشدن‌، زن‌ و بچه‌اش‌ گرفتار خواهند شد، در برابر دشمن‌ تسليم‌ مي‌گردد و اعتذارمي‌نمايد.

امام‌ حسين‌ در كربلا در شرايط‌ سختي‌ قرار گرفته‌ بود. او و خانواده‌اش‌، با ياران‌ كم‌ ونبودن‌ آب‌ و آذوقه‌، در ميان‌ سي‌ هزار دشمن‌ محاصره‌ شده‌ بودند. ناله‌ و پريشاني‌ خواهران‌و دخترانش‌ او را متأثر مي‌سازد و مكرر از طرف‌ دشمن‌ به‌ او تسليم‌ شدن‌ در برابر يزيدپيشنهاد مي‌شود. با اين‌ همه‌ تا آخرين‌ لحظه‌، عزت‌ و شهامت‌ خود را حفظ‌ كرد، به‌ خواري‌و ننگ‌ ، تن‌ نداد و در برابر ستمكاران‌ سر تسليم‌ فرود نياورد.

روز عاشورا كه‌ به‌ تدريج‌ نشانه‌هاي‌ گرفتاري‌ بانوان‌ ظاهر مي‌شد، آنان‌ را به‌ صبردعوت‌ مي‌كرد و به‌ ثواب‌ اجرهاي‌ پروردگار اميدوارمي‌ ساخت‌. امام‌ حسين‌ با اين‌ رفتار وگفتار، ارزش‌ و اهميت‌ دين‌ را بيان‌ نمود و به‌ تمامي‌ مسلمانان‌ درس‌ دينداري‌ داد.

نقش‌ سوم‌ ـ گريه‌ و ناله‌: خاندان‌ امام‌ حسين‌ در جاهاي‌ مختلف‌ و حساس‌ طوري‌ناله‌ و گريه‌ نموده‌اند كه‌ حتي‌ دشمنان‌ را هم‌ منقلب‌ و متأثر ساخته‌اند. اين‌ گريه‌ها آن‌ روزمانند شعله‌ سوزاني‌ بود كه‌ بر خرمن‌ هستي‌ و كاخ‌هاي‌ بيداد حكومت‌ بني‌ اميه‌ مي‌افتاد ونابودش‌ مي‌كرد. شهادت‌ امام‌ حسين‌ و ياران‌ وي‌ با آن‌ وضع‌ رقت‌ بار، ا´نقدر مردم‌ را متاثرنمي‌كرد كه‌ ناله‌ها و گريه‌هاي‌ بانوان‌، مردم‌ را تحت‌ تاثير قرار مي‌داد. ناله‌ و گرية‌ بانوان‌ درروز عاشورا، مجلس‌ ابن‌ زياد و يزيد و ساير جاها پس‌ از واقعه‌ كربلا گوياي‌ يك‌ نسيم‌ جان‌افزا و حيات‌ بخشي‌ بود كه‌ هر ساعت‌ بر پيكره‌ اين‌ نهضت‌ عظم‌ مي‌دميد، بر افروخته‌ترمي‌كرد و درهمه‌ جا ا´ن‌ را زنده‌ نگه‌ مي‌داشت‌ و نمي‌گذاشت‌ نفوذ بني‌ اميه‌ ا´ن‌ را از بين‌ ببردوبي‌ اثر نمايد. در شهر كوفه‌، شام‌، مدينه‌ وبين‌ راه‌ها با گريه‌ها و ناله‌هاي‌ جان‌ سوزخود،طوري‌ شهادت‌ و واقعة‌ عاشورا را مجسم‌ مي‌ساختند، گويا مردم‌ ا´ن‌ واقعة‌ اسف‌ بار راديدند.

نقش‌ چهارم‌ ـ اسيري‌ بانوان‌: موضوع‌ اسيري‌ ا´ل‌ پيامبر پس‌ از كشتن‌ عزيز انشان‌ا´ن‌ روز نظر تمامي‌ مسلمانان‌ كاري‌ بود برخلاف‌ منطق‌ دين‌ و قرا´ن‌، مخصوصاً با ا´ن‌ وضع‌رقت‌ بار. شكنجه‌ و فشاري‌ كه‌ در كربلا در راه‌ها و در شهر شام‌ به‌ آنان‌ روا داشتند. ديگربني‌ اميه‌ نتوانست‌ روي‌ اين‌ عمل‌ خلاف‌ دين‌ و قرآن‌ خود، پرده‌پوشي‌ كند، در نتيجه‌،دشمني‌ آنان‌ با پيامبر و فرزندانش‌، قرآن‌ و اسلام‌، جلوي‌ چشم‌ همه‌ مردم‌ آشكار شد.مسلمانان‌ به‌ تدريج‌ حساب‌ آنها را از اسلام‌ و قرآن‌ جدا كردند.

بانوان‌ هم‌ موضوع‌ اسيري‌ خود را با لحن‌ انكار و اعتراض‌ به‌ كارهاي‌ بني‌ اميه‌ درجاهاي‌ متعدد ذكر مي‌نمودند و مردم‌ را منقلب‌ مي‌كردند. هنگامي‌كه‌ اهل‌ شام‌ از اهل‌بيت‌عصمت‌ پرسيدند: شما كيستيد؟ سكينه‌ دختر امام‌ حسين‌ فرمود: «ما اسيران‌ آل‌ محمدهستيم‌».

در مجلس‌ يزيد، فاطمه‌ دختر امام‌ حسين‌ صدا زد: اي‌ يزيد دختران‌ رسول‌ خدااسير باشند؟

بر اثر اين‌ سخن‌ حاضران‌ و خانوادة‌ يزيد در پس‌ پرده‌ صدايشان‌ به‌ گريه‌ بلند شد.

شكي‌ نيست‌ اين‌ نوع‌ تأثّرات‌ براي‌ اسيري‌ آل‌ پيامبر، خشم‌ و نفرت‌ مردم‌ را برامويان‌ برانگيخت‌ و حكومت‌ آنها را در نظر مردم‌ منفور و متزلزل‌ ساخت‌ و آنچه‌ در كربلا،در كوفه‌ و در مسير شام‌ به‌ وقوع‌ پيوست‌، سودمندترين‌ تبليغ‌ بر ضد بني‌ اميه‌ بود.

شيخ‌ بهايي‌ مي‌نويسد: هنگامي‌ كه‌ زنان‌ اسير وارد منزل‌ شدند، زن‌هاي‌ آل‌ ابي‌سفيان‌ با چشمان‌ پر از اشك‌ از آنان‌ استقبال‌ كردند و دست‌هاي‌ آنان‌ را بوسيدند و سه‌ روزهمراه‌ آنان‌ به‌ سوگواري‌ پرداختند.

با توجه‌ به‌ نبوغ‌ و علم‌ و مهارتي‌ كه‌ امام‌ در اوضاع‌ سياسي‌ اسلام‌ داشت‌؛ از روي‌نقشة‌ صحيح‌ و مجراي‌ طبيعي‌، شروع‌ به‌ مبارزه‌ كرد و هرچيزي‌ كه‌ در پيشرفت‌ مقصودش‌مؤثر بود، به‌ كار بست‌. مؤثرترين‌ عاملي‌ كه‌ در پيشرفت‌ هدف‌ امام‌ حسين‌ دخيل‌ بود،همراه‌ آوردن‌ و شركت‌ زنان‌ در اين‌ نهضت‌ عظيم‌ ديني‌ بود. اگر امام‌ حسين‌ با يك‌ عده‌ ازياران‌ و وابستگان‌ خود به‌ كوفه‌ مي‌رفت‌ و شهيد مي‌شد، بلافاصله‌ دستگاه‌هاي‌ تبليغاتي‌بني‌ اميه‌ كه‌ در همه‌ جا آماده‌ و مجهز بودند و تمام‌ پيشامدها را به‌ نفع‌ آنان‌ توجيه‌ مي‌كرد،به‌ كار مي‌افتادند.

بر اثر تبليغات‌ سوء بني‌ اميه‌، مردم‌ اين‌ قيام‌ و جنگ‌ را از جنگ‌هاي‌ معمولي‌ ميان‌اعراب‌ تلقي‌ مي‌نمودند و سر و صداها در مدت‌ كمي‌ خاموش‌ مي‌گشت‌ و باز بني‌ اميه‌ دركرسي‌ سلطنت‌ قرار مي‌گرفت‌ و بر مبناي‌ مرام‌ خود عمل‌ مي‌كرد، اما شركت‌ بانوان‌ در اين‌قيام‌، نگذاشت‌ نقشة‌ شوم‌ بني‌ اميه‌ عملي‌ شود.

مرحوم‌ آيتي‌ اصرار دارد كه‌ اهتمام‌ زنان‌ اهل‌بيت‌ به‌ خطبه‌ و خطابه‌ در فرصت‌هاي‌مختلف‌، با بودن‌ امام‌ علي‌ بن‌ الحسين‌، همه‌ براي‌ اين‌ بوده‌ كه‌ مانع‌ تحريف‌ حادثة‌ كربلاشوند (چه‌ لفظي‌ و چه‌ معنوي‌). متن‌ آن‌چه‌ واقع‌ شده‌ بود را به‌ صورت‌ خطبه‌ و خطابه‌ بيان‌كردند و هدف‌ِ امام‌ را هم‌ تشريح‌ كردند.

راز مطلب‌ اين‌ است‌ كه‌ حسين‌ مي‌خواهد از راه‌ شهادت‌، ماده‌اي‌ تهيه‌ كند كه‌ باتبليغ‌ روي‌ آن‌، براي‌ ابد دستگاه‌ اموي‌ را رسوا سازد و آيين‌ ظلم‌ و ستم‌ آنان‌ را محكوم‌نمايد.

مرگ‌ و شهادت‌ ركن‌ اساسي‌ و هستة‌ مركزي‌ نقشة‌ حسين‌ است‌، اگر صحنة‌لرزانندة‌ كربلا به‌ وجود نيايد، زينب‌ كبري‌ و زين‌ العابدين‌ با كدام‌ سرمايه‌ مي‌توانند قدم‌ درراه‌ تبليغ‌ گذارند و با كدام‌ حربه‌ مي‌توانند پيكر ظلم‌ اموي‌ را در هم‌ كوبند.

حسين‌ مي‌رود تا با جانبازي‌ پرشكوه‌ خود، اين‌ سرمايه‌ را تهيه‌ كند، مي‌رود تا باايجاد يك‌ صحنة‌ شكننده‌، حربة‌ لازم‌ را به‌ دست‌ زينب‌ و بازماندگان‌ خود بسپرد. به‌همين‌ دليل‌ است‌ كه‌ او خود تنها در اين‌ راه‌ نمي‌رود، بلكه‌ زنان‌ و كودكان‌ و جميع‌بستگانش‌ را نيز به‌ همراه‌ مي‌آورد. به‌ او گفتند: اي‌ حسين‌، اكنون‌ كه‌ خود عازم‌ اين‌ سفرهول‌ انگيز و خطرناك‌ هستي‌، چرا كودكان‌ و زنان‌ را با خود مي‌بري‌؟ محمد حنفيه‌، باچشماني‌ اشكبار اصرار مي‌ورزيد كه‌ حسين‌ از بردن‌ زنان‌ و كودكان‌ خودداري‌ كند، ولي‌حسين‌ به‌ همه‌ يك‌ جواب‌ مي‌داد و مي‌فرمود: «نه‌، آنها نيز بايد در اين‌ مسافرت‌ با من‌باشند، خداوند خواسته‌ آنان‌ نيز لباس‌ اسارت‌ به‌ تن‌ داشته‌ باشند.»

آري‌ بايد يك‌ كاروان‌ اسير به‌ راه‌ افتد و در لباس‌ اسارت‌، دربارة‌ قتل‌ حسين‌ تبليغ‌كند و كوفه‌ و شام‌ را منقلب‌ نمايد.

این مطلب ادامه دارد…

مقدمه‌

حدود 1400 سال‌ پيش‌ در سرزميني‌ به‌ نام‌ كربلا، در ميان‌ ريگ‌زارهاي‌ خشك‌ وبدون‌ حيات‌، واقعه‌اي‌ شكل‌ گرفت‌ كه‌ با درخشش‌ خود به‌ ابديت‌ پيوست‌؛ «واقعة‌ عاشورا»،رهبر آن‌ كسي‌ جز «حسين‌ بن‌ علي‌» نبود، حسيني‌ كه‌ آيين‌ ظلم‌ و ستم‌ را درهم‌ كوبيد.

امام‌ حسين‌ (ع) براي‌ نجات‌ انسان‌ها به‌ پاخاست‌ و قيام‌ كرد و در اين‌ راه‌ حتي‌خاندان‌ خود را هم‌ به‌ استقبال‌ شهادت‌ فرستاد. در كاروان‌ِ حسين‌ فقط‌ يك‌ عده‌ سربازنظامي‌ شركت‌ نداشت‌، بلكه‌ كارواني‌ عاشق‌ بودند از زن‌ و مرد، پير و جوان‌، كودك‌ وبزرگ‌سال‌، كه‌ ماجراي‌ فداكاري‌ها و جان‌ فشاني‌هاي‌ هركدام‌ در تاريخ‌ به‌ جا مانده‌ است‌.

به‌ راستي‌ امام‌ حسين‌ خوب‌ مي‌دانست‌ كه‌ از مجراي‌ تجهيزات‌ نظامي‌، قدرت‌درهم‌ كوبيدن‌ آن‌ دستگاه‌ پر قدرت‌ و جبار را ندارد، ولي‌ نقشة‌ امام‌ حسين‌ (ع) براي‌رسيدن‌ به‌ هدف‌ والاي‌ خود، چيز ديگري‌ بود. نقشة‌ او، به‌ تصوير كشيدن‌ فداكاري‌ وجانبازي‌ و شجاعت‌ افراد كاروان‌ بود و شعار آنها «هيهات‌ مِن‌َ الذِّلَه‌».

در اين‌ ميان‌، اگر نبود صبر و بردباري‌ زنان‌ هنگام‌ مصائب‌ و داغ‌ عزيزان‌شان‌ و اگرنبود پشتيباني‌ و حمايت‌ همه‌ جانبه‌ (لفظي‌ و عملي‌) آنان‌ از همسران‌ و فرزندان‌ خود وتشويق‌ آنان‌ به‌ حمايت‌ از مولاي‌ خود تا سر حد جان‌، عاشورا به‌ كجا مي‌انجاميد؟

به‌ راستي‌ نهضت‌ عاشورا را بدون‌ رشادت‌ها و شجاعت‌ها و بردباري‌هاي‌ بزرگ‌بانوي‌ كربلا، «زينب‌»، چگونه‌ مي‌توان‌ وصف‌ نمود؟ آن‌ گاه‌ كه‌ زنان‌ با احساسات‌ خود به‌فرزندان‌ و همسران‌شان‌ روحيه‌ مي‌دادند و پرستاري‌ مهربان‌ بر بالين‌ آنها بودند وبا سخن‌و ناله‌ و زاري‌شان‌ لرزه‌ بر اندام‌ دشمنان‌ مي‌انداختند، ناديده‌ نمي‌توان‌ گرفت‌ .

ما نيز به‌ منظور تبيين‌ هرچه‌ بيشتر نقش‌ زنان‌ در نهضت‌ عاشورا در اين‌ مقال‌ به‌بررسي‌ و تحقيق‌ در لا به‌ لاي‌ صفحات‌ تاريخ‌ كربلا پرداخته‌ايم‌ تا شايد بتوانيم‌ در اين‌سال‌، عزت‌ و سربلندي‌ زنان‌ نهضت‌ عاشورا را دريابيم‌ و پويندة‌ راه‌ پر افتخار آنان‌ باشيم‌.