سبك زندگي عاشورايي
01 دی 1392 توسط توکلی
يكي از مسائل مهم امروز جامعه ما، وجود سبك هاي مختلف زندگي است كه جامعه را دچار مشكل كرده است. از اين رو، ضرورت ايجاد و معرفي يك سبك زندگي مناسب به جامعه و همه جوامع انساني حائزاهميت بسيار است.
حجت الاسلام والمسلمين سيدسجاد ايزدهي، عضو هيات علمي پژوهشكده علوم و انديشه سياسي
يكي از مسائل مهم امروز جامعه ما، وجود سبك هاي مختلف زندگي است كه جامعه را دچار مشكل كرده است. از اين رو، ضرورت ايجاد و معرفي يك سبك زندگي مناسب به جامعه و همه جوامع انساني حائزاهميت بسيار است.
رجوع به زندگي امام حسين(ع) بيانگر اين مساله است كه همه موارد جهت ارائه گونه اي از سبك زندگي براي انسان ها وجود دارد كه اين سبك بتواند در همه زمان ها و مكان ها عملياتي باشد و همواره به عنوان الگويي مناسب مطرح شود. از اين رو، به نظر مي رسد معناي واقعي حديث «كل يوم عاشورا و كل ارض كربلا» همين الگو و سبك زندگي امام حسين(ع) براي جوامع انساني است. با توجه به اين مساله بايد گفت همه زيارت ها و عزاداري ها براي امام حسين(ع) و اهل بيت(ع) بايد با هدف رسيدن به اين سبك زندگي صورت گيرد و همه آن اعمال را بايد به عنوان مقدمه اي براي رسيدن به اين هدف مهم در نظر گرفت.
ذكر اين نكته ضروري است كه اگر به حادثه عاشورا تنها به عنوان رخدادي تاريخي نگريسته شود، سبك زندگي خاصي از آن استخراج نخواهد شد، اما به تعبير برخي بزرگان ازجمله رهبر معظم انقلاب، عاشورا و كربلايك حادثه نيست و يك فرهنگ است و اين فرهنگ قابليت ارائه سبك زندگي خاصي را براي بشريت دارد و همه جوامع اين گونه از سبك زندگي را كه مبتني بر معرفت و آموزه هاي فطري است، مي پسندند.
براي بيان اين سبك زندگي مي توان به سه سطح فردي، اجتماعي و سياسي اشاره كرد و شاخص هاي عاشورايي اين سطوح را بيان داشت. در عرصه فردي، با مشاهده رفتار هاي امام حسين(ع) در طول دوران زندگي مشخص مي شود كه ايشان گونه اي از رفتار بر مبناي دين، جوانمردي و اخلاص را ارائه مي كردند. ازجمله شاخص هاي ديگر رفتار ايشان، عبادت محوري بود. همچنين در ظهر عاشورا، ايشان از نماز غافل نشدند. اتخاذ اين نگاه خدامحورانه را مي توان عامل اصلي پيروزي امام حسين(ع) در طول تاريخ دانست. شاخص ديگر زندگي امام حسين(ع) كه در رخداد عاشورا تبلور دارد، سبك زندگي محبت محورانه نسبت به اطرافيان و نزديكان خود است كه نمونه هاي آن در حادثه عاشورا بسيار زياد است و مي توان به مواردي مانند احترام به بزرگ تر و پيشي نگرفتن اصحاب و اهل بيت از امام(ع) اشاره كرد. از جمله ديگر شاخص هاي زندگي امام حسين(ع) مي توان به عنصر شجاعت اشاره كرد. بايد توجه داشت كه ائمه معصومين(ع) انسان هايي نبودند كه در زندگي مادي غرق باشند و از فضايل اخلاقي مانند شجاعت بي بهره باشند. عنصر حيا و حجاب هم در فرهنگ و سبك زندگي عاشورايي بسيار برجسته و محوري است كه بايد مورد توجه جامعه امروز ما قرار گيرد.
در بيان سبك زندگي عاشورايي در سطح اجتماعي هم مي توان به مواردي مانند عقلانيت اشاره كرد. بر اين اساس، ائمه معصومين(ع) به رغم برخورداري از ملكه عصمت و بهره مندي از فيوضات الهي به امر عقلانيت بي توجه نبودند. امام حسين(ع) هيچ گاه تصميمات خود را بدون مقدمه و پشتيباني اتخاذ نمي كردند و پذيرش دعوت كوفيان با لحاظ اين مساله بوده است. شاخص ديگر در زندگي اجتماعي امام حسين(ع)، وفاداري به پيمان بود و به همين دليل، ايشان تا زمان حيات معاويه به دليل پيمان امام حسن(ع) با او، هيچ گاه وارد نبرد و مبارزه با معاويه نشدند و همواره اين پيمان را پاس داشتند. ولايتمداري را نيز بايد به عنوان شاخص ديگر زندگي اجتماعي امام حسين(ع) درنظر گرفت و در اين رابطه، تاريخ موردي را در عدم تمكين ايشان از ولي زمان خود يعني امام علي(ع) و امام حسن(ع) به ياد ندارد. همين نگاه مهم در رفتار اهل بيت و ياران ايشان هم قابل توجه است. در بحث اجتماع، كوشش اصلي امام حسين(ع) هدايت مردم بود تا در مسير زندگي مطلوب قرار گيرند و نطق ها و سخنان ايشان در مكه، عرفات، مسير حركت و در كربلادر اين راستا صورت مي گرفت. ايشان احياي دين و امر به معروف و نهي از منكر را اصلي ترين هدف قيام خود مي دانست تا مردم بر مبناي دين و اهداف الهي زندگي كنند و از معيارهاي مادي و غيرالهي فاصله گيرند.
در بيان سبك زندگي عاشورايي در سطح اجتماعي هم مي توان به مواردي مانند عقلانيت اشاره كرد. بر اين اساس، ائمه معصومين(ع) به رغم برخورداري از ملكه عصمت و بهره مندي از فيوضات الهي به امر عقلانيت بي توجه نبودند. امام حسين(ع) هيچ گاه تصميمات خود را بدون مقدمه و پشتيباني اتخاذ نمي كردند و پذيرش دعوت كوفيان با لحاظ اين مساله بوده است. شاخص ديگر در زندگي اجتماعي امام حسين(ع)، وفاداري به پيمان بود و به همين دليل، ايشان تا زمان حيات معاويه به دليل پيمان امام حسن(ع) با او، هيچ گاه وارد نبرد و مبارزه با معاويه نشدند و همواره اين پيمان را پاس داشتند. ولايتمداري را نيز بايد به عنوان شاخص ديگر زندگي اجتماعي امام حسين(ع) درنظر گرفت و در اين رابطه، تاريخ موردي را در عدم تمكين ايشان از ولي زمان خود يعني امام علي(ع) و امام حسن(ع) به ياد ندارد. همين نگاه مهم در رفتار اهل بيت و ياران ايشان هم قابل توجه است. در بحث اجتماع، كوشش اصلي امام حسين(ع) هدايت مردم بود تا در مسير زندگي مطلوب قرار گيرند و نطق ها و سخنان ايشان در مكه، عرفات، مسير حركت و در كربلادر اين راستا صورت مي گرفت. ايشان احياي دين و امر به معروف و نهي از منكر را اصلي ترين هدف قيام خود مي دانست تا مردم بر مبناي دين و اهداف الهي زندگي كنند و از معيارهاي مادي و غيرالهي فاصله گيرند.
در بيان سبك زندگي عاشورايي در سطح سياسي و حكومتي هم مي توان به مواردي مانند عقلانيت، آرمانگرايي، مردمداري و لزوم حاكميت حكومت ديني اشاره كرد. امام حسين(ع) در برخورد با معاويه و يزيد همواره به فضاي عمومي و مصالح جامعه اسلامي و پيدايش انحرافات در دين توجه داشتند و با بينشي همه جانبه گرايانه به دنبال تغيير وضع بودند. ايشان همواره كوشش داشتند با توجه به مردم حركت خود را انجام دهند و با همراهي آنها كار خود را پيش ببرند و به همين دليل همواره توده هاي جامعه را مورد خطاب اصلي خود قرار مي دادند. از ديدگاه امام حسين(ع) عقلانيت منهاي آرمانگرايي امر مطلوبي نبود و انسان باايمان بايد با لحاظ ارزش هاي ديني، همواره دين و آرمان هاي ديني را بر خود برتر بداند و كوشش در راستاي حاكم نمودن آنها نمايد، به همين دليل از منظر امام حسين(ع)مشروعيت حكومت ها به بيعت مردم نبود و بايد حكومت ديني بر پايه ارزش ها و تعاليم ديني شكل گيرد.
منبع: روزنامه جام جم، شماره 3565 به تاريخ 2/9/91، صفحه 11